Impressionisme
Het impressionisme is een kunststroming die op gang kwam
rond 1874 in Frankrijk. Deze stroming was niet bijzonder geïnteresseerd in wát
ze afbeeldden. Het ging er om op welke manier deze afbeelding was gemaakt. De
lichtval en kleuren waren erg belangrijk. Ook het verfgebruik was belangrijk,
het ging vaak niet om de details. Hieronder zullen verschillende kenmerken van
het impressionisme worden besproken. Daarna zal ik bekende schilders en werken
bespreken aan de hand van de gelezen literatuur.
Kenmerken
Het impressionisme kenmerkt zich door een aantal termen. Lichtval,
natuur en kleur zijn daar drie van. Impressionistische schilderijen kunnen
overkomen als slordige schilderijen, omdat de schilders zich lieten inspireren
door de natuur. In de natuur verandert de lichtval elke seconde, daarom kun je
niet precies schilderen wat je ziet. Het licht maakt het beeld dus dynamisch.
Er wordt niet één beeld weergegeven, maar meer een impressie van beelden die
elkaar opvolgen.
De natuur is vaak een inspiratiebron geweest voor
schilders uit de 19e eeuw. In deze tijd was de romantiek de
overheersende stroming. Dit was een visie die mensen toen hadden, die zich
richtte op het gevoel en de verbeelding. De tegenhanger van de romantiek en ook
zijn voorganger in de tijd is de Verlichting, een tijd waarbij alles rationeel
werd bekeken. Dit gevoelige, beeldende karakter komt zeker ook tot uiting in de
kunst. Zoals al gezegd is, gaat het niet zozeer om de afbeelding zelf, maar om
de manier waarop de zaken zijn afgebeeld. Het gaat dus om de beleving van het
tafereel en de gevoelens die erbij spelen.
Hier komt ook de kleur aan de orde. Door de lichtval
veranderen de kleuren van dingen vaak. Als de zon op een blad valt is het
heldergroen, terwijl het in de schaduw soms grijs lijkt. Dit hebben
impressionistische schilders zoals Monet weer willen geven. Dingen hebben niet
een kleur, maar zijn een combinatie van kleuren en licht. Dit is ook een reden
waarom impressionistische schilderijen vaak uit hele kleine vlakjes bestaan, om
zo alle kleuren weer te geven en de mogelijkheden weer te geven. Hierdoor zou
het beeld echter zijn en beter uitbeelden hoe de werkelijkheid is.
Een andere reden waarom de natuur in impressionistische
schilderijen zo centraal staat, is omdat
mensen zich in de romantiek afzetten tegen de opkomende industrie. De
natuur werd geromantiseerd. Mensen zagen in de natuur de puurheid van de wereld
en impressionistische schilders wilden dat graag afbeelden.
Impressionistische schilders wilden dus graag afbeelden
hoe iets er in hun ogen écht uitzag. Niet alleen een momentopname weergeven,
maar ook de echtheid en het gevoel en de beleving van iets in het schilderij
verwerken. Een oorzaak hiervoor was ook de opkomst van de fotografie: Een
momentopname kon steeds makkelijker gemaakt worden. Dit was toch ook iets wat
impressionisten mooi vonden: Een momentopname geeft ook weer hoe iets er echt
uitziet. Dit probeerden ze te benaderen.
Kunstenaars en hun werken
Monet
Misschien wel de bekendste impressionistische schilder is
Monet (1840-1926). Hij is de schilder van De Waterlelies, een schilderij wat
bijna iedereen kent.
Monet is een duidelijk voorbeeld van een impressionistische
schilder. In zijn werk zie je duidelijk het werken met kleine vlakjes terug. Ook
zie je, als je van dichtbij kijkt, dat er veel verschillende kleuren naast
elkaar worden gebruikt. In het plaatje hiernaast zie je ook het gebruik van
schaduw en lichtval. Het gras onder de brug is geschilderd met veel minder
helder groen dan het gras aan de andere kant.
Deze brug is een brug die Monet in zijn eigen tuin had
staan. Het is een japanse brug, waar Monet vele schilderijen van heeft gemaakt.
Japan was in die tijd een belangrijk land, omdat de handel met Japan net op
gang kwam. Impressionistische schilders en dus ook Monet waren geïnspireerd door
Japanse platen die meekwamen naar Nederland.
Renoir
Hiernaast zie je Renoirs ‘Het bal bij
Moulin de la Galette’. Gelijk valt op dat het erg waarheidsgetrouw is
geschilderd. Renoir (1841-1919) heeft geprobeerd de situatie zo echt mogelijk
weer te geven. Dit is ook een duidelijk voorbeeld van dat impressionistische
schilders graag momenten vastlegden. Er is maar één moment geweest dat deze
mensen allemaal precies zo hebben gestaan, of misschien niet eens. Het gaat er
om dat het een beeld is van een moment. Weer valt ook de lichtval op. Je ziet
de lichtval door de bladeren van de bomen op de mensen. In één enkele jas
worden vele kleuren gebruikt, om zo dicht mogelijk bij de realiteit te komen.
Cézanne
Bij het werk ‘De Roker’van Cézanne (1839-1906) valt op dat er is
geschilderd met vlakken. Je ziet waar geschilderd is en de kleuren lopen niet
in elkaar over. Er is een duidelijk contrast tussen helder en donker, licht en
schaduw. In dit schilderij zit een man te roken. Dit schilderij moet het niet
hebben van een spannend verhaal. De man heeft geen leven in zijn ogen, hij zit
onderuitgezakt en doet niks. Dit schilderij is interessant door de kleuren en
de verftechniek. Dat is typisch voor het impressionisme. Het gaat erom hoe het
is weergegeven. Hoe heeft de schilder dit moment beleefd? 
Dat het niet gaat om het verhaal van het
schilderij, zie je ook in de vele stillevens die er in de 19e en
begin 20e eeuw zijn geschilderd. Hieronder een voorbeeld van
Cezanne.
Hier zie je weer de lichtval en de schaduwen en de heldere
kleuren van de appels tegen de donkere, zachte kleuren van de muur en de mand.
Hier wordt ook weer de natuur geromantiseerd: wat een mooie rode appels, moet
Cézanne gedacht hebben.
Impressionisme in zijn tijd
In de inleiding zijn al een aantal factoren beschreven die
het impressionisme in zijn tijd hebben beïnvloed. De industrie en de opkomst
van de fotografie zijn daar voorbeelden van. In dit stuk, ga ik verder in op
zaken die invloed hebben gehad op het ontwikkelen van het impressionisme, maar
ook op invloeden die het impressionisme hebben tegengehouden. Het
impressionisme werd namelijk niet gelijk geaccepteerd, terwijl het nu niet
overkomt als een aanstootgevende kunststroming. De kleuren en afbeeldingen zijn
helder en aangenaam. Waarom was het impressionisme niet gelijk een
geaccepteerde kunststroming?
De bourgeoisie, de rijke burgers, waren rijk geworden door
de opkomst van de industrialisatie. Deze mensen waren dus niet zo romantisch
als de impressionistische schilders. Zij waren bang voor grote veranderingen op
elk gebied en wilde liever alles houden zoals het was. Deze rijke mensen waren
echter ook de mensen die kunst kochten. Hierdoor sloeg het impressionisme in
het begin niet aan, omdat de rijke mensen die het konden veroorloven er niets
van moesten weten. In de verlichting was alles rationeel geweest en daar had de
bourgeoisie veel aan gehad, zij wilden dus liever niet veranderen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten